Trong 5 năm vừa qua, tỷ lệ chăn nuôi nông hộ giảm từ 5 - 7%/năm, riêng giai đoạn 2019 - 2021, cơ sở chăn nuôi quy mô nông hộ giảm 15 - 20%. Hiện nay, sản lượng heo sản xuất trong nông hộ nhỏ lẻ giảm còn 35 - 40%, sản lượng heo sản xuất trong hộ chuyên nghiệp và trang trại chiếm 50 - 60%. Đáng chú ý, năm 2021, tổng đàn heo thuộc 16 doanh nghiệp và đơn vị chăn nuôi heo quy mô lớn đạt 5,8 triệu con, chiếm 20,7% tổng đàn.
Ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), đây là sự phát triển tất yếu để hướng đến một nền chăn nuôi hiện đại, an toàn dịch bệnh. Nhưng ở một góc độ nào đó, sự teo tóp của các nông hộ chăn nuôi cho thấy sự bấp bênh của thị trường trong bối cảnh ngành chăn nuôi chịu nhiều khó khăn do giá thức ăn chăn nuôi tăng cao đã khiến người chăn nuôi rơi rụng dần khỏi cuộc đua bởi không đủ lực, tổ chức sản xuất theo chuỗi còn yếu, thiếu bền vững.
Từ thực tế đó, Bộ NN&PTNT đang chỉ đạo xây dựng ngành hàng thịt heo theo các chuỗi liên kết, phấn đấu đến năm 2025 Việt Nam có 10 - 12 chuỗi sản xuất liên kết lớn. Bộ NN&PTNT đề nghị các địa phương trong bối cảnh ngành chăn nuôi chịu nhiều khó khăn do giá thức ăn chăn nuôi tăng cao cần tăng cường tuyên truyền để người dân và doanh nghiệp song song với phòng dịch và duy trì phát triển chăn nuôi; chỉ đạo Sở NN&PTNT chủ trì phối hợp với các cơ quan chuyên môn chuyển đổi nhanh diện tích đất nông nghiệp kém hiệu quả sang trồng cây thức ăn chăn nuôi, trong đó có ngô.
Tại hội nghị " Bàn giải pháp thức đẩy phát triển chăn nuôi lợn và tăng cường công tác quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh thức ăn chăn nuôi" do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức sáng 18/03, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho biết, trước việc phải nhập rất lớn lượng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, đề án Phát triển công nghiệp chế biến thức ăn đang được xây dựng sẽ hướng đến giải quyết vấn đề thức ăn chăn nuôi theo từng vùng, miền găn với các cơ sở chăn nuôi.
Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, các địa phương khi cho phép xây dựng nhà máy chế biến thức ăn chăn nuôi cần tính đến việc phù hợp với vùng chăn nuôi, chế biến thực phẩm… để giảm áp lực về logistics. Đây cũng là giải pháp để nâng cao sức cạnh tranh của ngành chăn nuôi. " Các doanh nghiệp cố gắng không tăng giá thức ăn chăn nuôi để xây dựng hệ sinh thái chăn nuôi tạo nên sức mạnh cho ngành. Mong các doanh nghiệp đã nhập khẩu nguyên liệu từ sớm thì chưa vội tăng giá trong thời điểm này để hỗ trợ phần nào người chăn nuôi cũng như hỗ trợ ngành chăn nuôi phát triển". Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị.
Việc tăng giá kỷ lục giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi của thị trường quốc tế do tăng giá năng lượng, căng thẳng giữa Nga – Ukraine… đã gây khó khăn và thách thức lớn cho ngành chăn nuôi nói chung và chăn nuôi lợn nói riêng. Chi phí thức ăn chăn nuôi chiếm từ 65 - 70% giá thành sản xuất trong chăn nuôi.
Với giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tăng cao từ năm 2021 đến nay, giá thức ăn chăn nuôi thành phẩm đã tăng từ 18-22%. Mặc dù giá lợn giống đã hạ khá hợp lý từ 2,6 triệu đồng xuống 1,2 triệu/con nhưng việc tăng chi phí thức ăn chăn nuôi đã làm cho lợi nhuận người chăn nuôi lợn giảm mạnh, thậm chí có những hộ và trang trại chăn nuôi bị thua lỗ.
Từ đầu năm đến cuối tháng 02/2022, giá lợn thịt hơi xuất chuồng có xu hướng giảm xuống còn từ 53.000 - 56.000 đồng/kg, sang đầu tháng 3/2022 giá giảm còn 50.000 - 53.000 đồng/kg.
Theo Cục Chăn nuôi, so với cùng kỳ giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi tháng 3/2022 đều tăng; trong đó tăng mạnh nhất là nhóm ngũ cốc như: ngô hạt tăng trên 29,3%, khô dầu đậu tương tăng trên 33%, bã ngô (DDGS) tăng trên 23%, lúa mì 9 tăng 49,5%. Dự kiến giá nguyên liệu vẫn duy trì và tăng đến hết năm 2022 bởi giá chào hàng nguyên liệu nhập khẩu về Việt Nam giao hàng sau tháng 8 vẫn ở mức cao.
Tuy nhiên, Việt Nam không có lợi thế cạnh tranh trong sản xuất nguyên liệu ngũ cốc dùng trong chăn nuôi. Diện tích sản xuất ngô, đậu tương thấp; sắn chủ yếu để sản xuất tinh bột sắn cho xuất khẩu.
Theo ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi, cần chuyển đổi một phần diện tích đất trồng trọt hiệu quả thấp sang trồng cây thức ăn chăn nuôi như ngô, sắn… Việc tổ chức sản xuất trồng ngô, sắn theo hình thức hợp tác xã, trong đó doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi thu mua ngô, sắn của nông dân với giá ổn định.
Đồng thời, phát triển sản xuất protein từ côn trùng như ruồi lính đen… để thay thế một phần nguyên liệu giàu đạm nhập khẩu. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ sản xuất các nguyên liệu trong nước như chế phẩm probiotic, enzym, thảo dược, các loại khoáng đa lượng, khoáng vi lượng…