I. Kỹ thuật phun khử trùng tiêu độc
Việc định kỳ vệ sinh tiêu độc, khử trùng để phòng chống dịch bệnh cho đàn vật nuôi là cần thiết.
Để chủ động tiêu diệt mầm bệnh, ngăn ngừa dịch bệnh phát sinh, lây lan trên đàn vật nuôi, việc định kỳ vệ sinh tiêu độc, khử trùng là rất cần thiết.
Các khu vực phun bao gồm: Đường làng, ngõ xóm; khu vực chăn nuôi gia đình, chợ buôn bán động vật sống ở nông thôn, nơi thu gom động vật, hố tiêu hủy động vật, sản phẩm động vật, nơi công cộng, khu nhốt giữ, sản phẩm động vật nhập lậu, phương tiện vận chuyển, nơi có ổ dịch cũ, các vùng nguy cơ…
![]() | ![]() |
1. Nguyên tắc
Người thực hiện khử trùng tiêu độc phải mặc bảo hộ lao động phù hợp; sử dụng hóa chất ít độc hại đối với người, vật nuôi, môi trường, phù hợp với đối tượng khử trùng tiêu độc.
Một số loại thường dùng là Iodine 10%, Benkocid, Virkon, vôi bột, nước vôi, nước tẩy rửa… nghiêm cấm sử dụng các loại hóa chất sát trùng không có trong danh mục thuốc thú y được phép lưu hành tại Việt Nam.
2. Quy trình
Để việc khử trùng, tiêu độc có hiệu quả cao, nhằm tiêu diệt các mầm bệnh ngoài môi trường, trước khi tiến hành khử trùng cần thực hiện các bước sau:
– Bước 1: Vệ sinh cơ giới: Trước khi phun thuốc khử trùng cần vệ sinh chuồng trại sạch sẽ (quét dọn phân, rác, chất độn chuồng rồi đốt hoặc chôn), cọ rửa máng ăn, máng uống, phương tiện vận chuyển để tăng khả năng tiếp xúc thuốc khử trùng với bề mặt cần phun làm phát huy hiệu quả tiêu diệt mầm bệnh.
|
– Bước 2: Pha thuốc sát trùng: Khi pha chế và sử dụng hóa chất sát trùng phải tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất đã ghi trên chai để bảo đảm pha cho đúng nồng độ. Cụ thể:
+ Phun định kỳ sẽ dùng 20 ml thuốc pha trong 10 lít nước sạch, phun đều lên chuồng và nền chuồng cho đủ ướt. 1 lít dung dịch pha phun cho 4-5 m2 nền chuồng; 5-7 ngày phun lại 1 lần.
+ Phun khi có dịch bệnh: Dùng 50 ml thuốc pha trong 10 lít nước sạch, phun đều lên chuồng và nền chuồng cho đủ ướt. 1 lít dung dịch pha phun cho 2 – 3 m2 nền chuồng sau khi dọn vệ sinh sạch sẽ; ngày 1 – 2 lần, liên tục 3 – 5 ngày hoặc cho đến khi hết dịch.
+ Tiêu độc phương tiện vận chuyển, chuồng trại đang có vật nuôi: 25 ml thuốc pha trong 10 lít nước sạch, phun đều lên xe vận chuyển, chuồng trại.
+ Sát trùng dụng cụ chuồng trại, máng ăn, máng uống, dụng cụ vắt sữa: 20 ml thuốc pha trong 10 lít nước sạch; ngâm 15 phút.
– Bước 3: Kỹ thuật phun thuốc sát trùng: Tiến hành phun từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài. Phun thuốc thấm đẫm bề mặt chuồng trại, dụng cụ chăn nuôi rồi cho bề mặt tự khô để tăng hiệu quả khử trùng. Không phun thuốc sát trùng vào ngày mưa và những ngày có ẩm độ cao.
II. Vệ sinh sát trùng chuồng trại
Thuốc sát trùng là các chất diệt vi sinh vật không phân biệt vi sinh vật có lợi, vô hại hay có hại. Thuốc sát trùng có thể là một chất gây độc cho vi khuẩn, làm đông tụ protein vi khuẩn hoặc hoạt động như một chất oxy hóa hoặc chất khử.
Chất kìm khuẩn thì chỉ ngăn chặn sự nhân lên của vi khuẩn và thường được sử dụng để làm sạch da hoặc vết thương. Một số chất sát trùng khi pha loãng có thể sử dụng như một chất kìm khuẩn. Chất sát trùng thường được sử dụng bao gồm:
- Phenol
- Các hợp chất chứa Clo
- Hợp chất chứa I-ốt
- Chất Quaternary ammonia (QAC)
- Aldehyt
- Peroxygen
Thuốc sát trùng có hai chức năng chính. Đầu tiên để ngăn chặn các tác nhân lây nhiễm mới xâm nhập vào trại và thứ hai là để kiểm soát các sinh vật đã có trên trang trại và vẫn tồn tại với một số lượng lớn trong môi trường. Quá trình sát trùng có thể được xem xét trong ba giai đoạn:
- Bước 1: loại bỏ các chất ô nhiễm trong nhà, đó là phân, rác thải, bụi đất… bằng cách quét dọn và phun nước với áp lực mạnh (nước nóng thì càng tốt)
- Bước 2: sử dụng các chất tẩy rửa (xà phòng) để hỗ trợ trong việc loại bỏ triệt để các chất hữu cơ.
- Bước 3: sử dụng các chất sát trùng.
Lưu ý là sau khi điều trị một ổ heo tiêu chảy, khả năng là trên tay và quần áo của người công nhân này đã có thể nhiễm 15-20 tỷ vi khuẩn. Trong khi đó, chỉ cần 0.5-3 triệu vi khuẩn là đủ gây bệnh tiêu chảy cho heo con ở đàn mới. Vì vậy, thói quen vệ sinh của con người là rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe đàn gia súc.
Đặc điểm của một chất tẩy rửa tốt
- Hiệu quả trong việc loại bỏ các chất hữu cơ
- Hoạt động tốt trong các bề mặt rỗ
- Tẩy dầu mỡ tốt
- Tính thấm cao
- Tác dụng nhanh
- Tương thích với thuốc sát trùng
- Không có dư lượng còn lại
- Không bị bất hoạt trong nước cứng
- Không độc
- Không làm cho sàn nhà trơn trượt
Đừng đưa heo vào cho đến khi khu vực sát trùng hoàn toàn khô ráo (tối thiểu là 48 giờ sau). Nếu chuồng heo được bọc chống ăn mòn, tốt nhất là sát trùng thêm bằng vôi sau khi đã làm sạch và đã xịt thuốc sát trùng khác. Thực hiện bước này như sau:
- Mang kính bảo hộ và găng tay khi xử lý vôi vì nó rất hăng và kích thích niêm mạc mắt mũi miệng
- Trộn vôi với nước vừa đủ để tạo ra dung dịch đục như sữa
- Dùng cây lau nhà để quét nước vôi lên chuồng trại, tường, nền…
- Để khô trong 48 giờ
Không chuyển lợn nái vào chuồng trong khi vôi còn ẩm ướt. Nếu bạn phải làm điều đó thì tốt nhất là không quét vôi ở khu vực nái sẽ nằm nghỉ.
Rữa vôi cũng có thể được sử dụng trên tất cả các sàn bê tông. Nó là một chất sát trùng rất rẻ và hiệu quả của nó có thể được tăng cường bằng cách thêm 30g chất sát trùng chứa gốc phenol vào 4.5 lít rữa vôi.
Mỗi nhóm thuốc sát trùng có tính chất đặc biệt riêng của chúng, cần hiểu biết rõ để giúp bạn trong việc lựa chọn sản phẩm tối ưu.
1. Những điểm chính cần xem xét khi lựa chọn chất sát trùng
Luôn luôn sử dụng một chất sát trùng đã được độc lập chứng minh và đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại một loạt các bệnh nhiễm trùng, nhưng đặc biệt là những tác nhân gây bệnh có mặt trên nông trại của bạn. Ở nhiều nước có danh sách các chất sát trùng đã được phê duyệt. Hãy hỏi bác sĩ thú y hoặc nhà cung cấp của bạn.
Tỷ lệ pha loãng: luôn luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và cân nhắc chi phí cho thuốc sát trùng. Một chất sát trùng giá 200 ngàn cho mỗi lít nhưng với độ pha loãng 1:300 thì tiết kiệm hơn nhiều so với một chất sát trùng giá 150 ngàn/lít nhưng tỷ lệ pha loãng chỉ có 1:100.
Thời gian tác dụng: luôn luôn có một thời gian tối thiểu để chất sát trùng giết chết các vi sinh vật.
Hiệu quả trong sự hiện diện của các chất hữu cơ: điều này là quan trọng khi sử dụng chất sát trùng trong nông trại, bởi vì lúc nào trong điều kiện như vậy cũng có tồn tại một lượng lớn các chất hữu cơ. Một số chất sát trùng như clo rất nhanh chóng bị vô hiệu hóa khi có sự hiện diện của chất hữu cơ. Ví dụ như hố sát trùng, nơi luôn chứa hàm lượng cao các chất hữu cơ thì không nên dùng chất sát trùng chứa clo.
Độ thấm: quan trọng là chất sát trùng phải có khả năng xuyên qua vật chất hữu cơ (tẩy rửa). Mặc dù trong hầu hết các trường hợp, chúng ta đã quét dọn và tẩy rửa nhưng nếu có độ thấm tốt, chất sát trùng sẽ có hiệu quả hơn.
Mỗi nhóm thuốc sát trùng có tính chất đặc biệt riêng của chúng, cần hiểu biết rõ để giúp bạn trong việc lựa chọn sản phẩm tối ưu.
2. Những đặc điểm lý tưởng thuốc sát trùng cần có
- Hoạt động một cách nhanh chóng chống lại một loạt các virus, vi khuẩn và nấm.
- An toàn khi xử dụng
- Hoạt động tốt trong sự hiện diện của bụi hoặc chất hữu cơ.
- Có thời gian hoạt động dài.
- Không gây kích ứng, không nhuộm màu, không độc hại và không ăn mòn.
- Kết hợp được với một chất tẩy rửa hoặc có sẵn tính tẩy rửa.
- Có khả năng sử dụng trong bình phun.
- An toàn và hiệu quả khi được sử dụng trong các hệ thống nước uống.
- Có khả năng sử dụng thông qua máy rửa áp lực.
- Màu.